नेवासा

नेवासा हे जनश्रुती नुसार म्हाळसा चे जन्म स्थान मानले जाते. नेवासा शहराला प्राचीन परंपरा आहे येथील कापर्दीकेश्वर मंदिरात ज्ञानेश्वरानी ज्ञानेश्वरी लिहिली. ज्या खांबाला टेकून त्यांनी ज्ञानेश्वरीची रचना केली त्या खांबाचे ज्ञानेश्वरी मंदिर बांधण्यात आले आहे. नेवासा गावाचे खुर्द व बुद्रुक असे प्रवरा नदीने दोन भाग पडतात येथील खुर्द मध्ये म्हाळसा मोहिनीचे व बुद्रुक मध्ये खंडोबाचे मंदिर आहे.
नेवासा हे महाराष्ट्रातील अहमदनगर जिल्ह्यामधील तालुक्याचे ठिकाण असुन अहमदनगर – औरंगाबाद महामार्गावरील नेवासा फाट्या पासुन ५ किमी अंतरावर आहे.

नेवासे खुर्द मध्ये म्हाळसा मोहिनीचे दगडी सुंदर मंदिर असुन हे मंदिर होळकरांचे दिवान चंद्रचूड यांनी बांधलेले आहे. या आधीचे प्राचीन मंदिराचे मस्जिद मध्ये रुपांतर केले गेल्याने हे नवीन मंदिर बांधल्याचे लोक सांगतात. या मंदिरात विष्णूची अर्धनारी मुर्ती असुन शेजारी लक्ष्मी ची मुर्ती आहे दैत्य व देवांचे समुद्र मंथन येथे झाले होते व त्यावेळी विष्णूने मोहिने रूप घेतले होते असे सांगितले जाते या मोहिनीवर शंकर मोहित झाले होते तेव्हा शंकराचे मार्तंड भैरव अवतारात त्यांची पत्नी होण्याचे वचन विष्णूनी दिले होते तीच ही खंडोबाची म्हाळसा आहे अथवा तिचे रूप घेतलेली पार्वती हीच खंडोबाची म्हाळसा अशी लोकभावना आहे.

नेवासे बुद्रुक मधील प्रवरे काठचे खंडोबा मंदिर सध्या बांधणीचे आहे माळवदी मंदिराची रचना सोपा व गर्भगृह अशी आहे. गर्भगृहात खंडोबा, म्हाळसा, बाणाई यांच्या बैठ्या दगडी मुर्ती आहेत. हे म्हाळसाचे माहेर असल्याचे सांगतात चंपाषष्टीस येथे यात्रा भरते .
नेवासे खुर्द मधेही खंडोबाची काही लहान मंदिरे आहेत.

————————————————————————