*

मंगसूळी

मंगसुळी हे कर्नाटक मधील खंडोबाचे प्रसिद्ध क्षेत्र बेळगाव जिल्ह्यातील वंटमुरी गावाचे जहागीरदार देसाई यांच्या भक्तीने ईस १७५७ ते १५८० चे काळात देव नळदुर्ग वरून येथे चैत्र शुद्ध दशमीस येथे मंदार वृक्षाखाली प्रगट झाल्याचे जनश्रुती आहे

मंगसुळी गाव कर्नाटक राज्या मधील बेळगाव जिल्यातील अथणी या तालुक्यात आहे. मंगसुळी पासुन खंडोबा मंदिर २ किमी अंतरावर आहे
गाडी रस्त्याने थेट मंदिरा पर्यंत जाता येते विस्तीर्ण माळरानावर एका कोटात हे मंदिर आहे या कोटास चहुबाजुंनी आतून ओवऱ्या काढण्यात आलेल्या आहेत

मंदिराचे कोटाचे पुर्व द्वारासमोर एक पश्चिमाभिमुख देवडी असुन त्यात हनुमानाची प्रतिमा आहे

कोटाचे पुर्व प्रवेशद्वार तीनमजली असुन त्या मध्ये नगारखाना आहे या दरवाज्यातून समोर मंदिर दिसते

खंडोबाचे पूर्वाभिमुख मंदिरास तीन कमानी सदर असुन सदरे वरून आत नवरंग मंडप आहे.

नवरंग मंडपाचे पश्चिम बाजुस पूर्वाभिमुख गर्भगृह असुन गर्भगृहात मधोमध एक भिंत असुन त्या भिंतीला खाली दोन मोठ्या कमानी असुन त्यातील दक्षिण कमानीत खंडोबाचे लिंग आहे या लिंगावर खंडोबाचा नागफणी युक्त मुखवटा चढविलेला आहे उत्तर कमानीत म्हाळसा बाणाई यांची लिंग असुन या लिंगावर देवीचा मुखवटा चढविलेला आहे दक्षिण कमानीच्या दोन्ही बाजुस उत्सव मुर्ती आहेत

खंडोबा मंदिराला खेटूनच उत्तर बाजुस हेगडी प्रधानाचे पूर्वाभिमुख मंदिर आहे तीन कमानी सदर व गर्भगृह अशी मंदिराची रचना आहे

मंदिरात हेगडी प्रधानाची चतुर्भुज दगडी प्रतिमा आहे

हेगडे प्रधान मंदिरा समोर दिपमाळा व नंदी प्रतिमा आहे. कोटाचे आग्नेय कोपऱ्यात एका पारावर विष्णू प्रतिमा आहे व वायव्य कोपऱ्यात तीर्थाची विहीर आहे .
यात्रा उत्सव

चैत्र शुद्ध दशमी – हा देव प्रगट झाल्याचा दिन समजला जातो या दिवशी रात्री १२ चे पुढे चार निशानाचे काठ्यासह पालखी सोहळा निघतो पहाटे वाघ्या लंगर तोडतो आणि सोहळा संपतो,
नवरात्र – अश्विन शुद्ध प्रतिपदा या दिवशी घट स्थापना होते प्रतिपदा ते शुद्ध सप्तमी रोज सकाळी देवाची पालखी निघते. अष्टमीस लोक दिवसभर साखर वाटतात रात्री पालखी निघते वाघ्या मुरुळ्या चा कार्यक्रम होतो. नवमीस घट विसर्जन होतो दसऱ्या दिवशी सायंकाळी पालखी सोहळा आपटा पुजन व लंगर तोडण्याचा कार्यक्रम होतो. द्वादशीस भंडाऱ्याचा कार्यक्रम असतो.
षडरात्र – मार्गशीर्ष शुद्ध प्रतिपदा ते षष्टी खंडोबाचे घट स्थापना होते.
माघ पौर्णिमा – पालखी सोहळा असतो पालखी मंगसुळी गावात जाऊन मंदिरात परतते